تعریف پروبیوتیک ها:
واژه پروبیوتیک در اصل، کلمه ای یونانی به معنای "برای زندگی" است. پروبیوتیک ها میکرو ارگانیسم هایی هستند که انواع مختلفی از خواص سلامت بخش را به میزبان خود ارائه داده و درگروه های مختلفی از مواد غذایی یافت می شوند.پروبیوتیک ها از طریق تنظیم فلور طبیعی ، دارای نقش بسیار مهمی در تنظیم عملکرد مناسب روده و عمل هضم می باشند. بر طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی این باکتری های مفید و زنده هنگامی که تعداد شان در ماده غذایی به مقادیر کافی برسد سبب بروز خواص سلامت بخش در بدن میزبان خود (مصرف کننده ماده غذایی پروبیوتیک)می گردند.
پروبیوتیک ها به طور معمول در مواد غذایی تخمیر شده با مایه کشت زنده مثل ماست یافت می شوند. همچنین امروزه پروبیوتیک ها به عنوان مکمل در اشکال مختلفی مثل مایع،پودر و کپسول در دسترس می باشند. سویه های بسیار متنوع و متفاوتی از پروبیوتیک ها وجود دارد اما از متداول ترین و در دسترس ترین سویه های آن ها می توان به دو سویه لاکتوباسیلوس و بیفیدو باکتریوم اشاره نمود.
اهمیت مصرف مواد غذایی پروبیوتیک:
روده ی انسان حاوی انواع بسیار متنوع و مختلفی از باکتری های زنده است که همگی آن ها با هم فلور میکروبی روده را تشکیل می دهند. بر اساس تقسیم بندی باکتری ها به انواع مفید، مضر و خنثی برای سلامتی انسان تقسیم می شوند.
بر طبق نتایج تحقیقات صورت گرفته،باکتری های پروبیوتیک از طریق رشد و فعالیت خود مانع رشد و تکثیر باکتری های مضر می شوند و علاوه بر آن با سنتز برخی مواد ضروری برای بدن مانند ویتامین ها، اسیدهای آمینه و... نقش مهمی در حفظ سلامتی فرد ایفا می کنند.
در یک فرد سالم بین باکتری های مفید و مضر توازن وجود دارد، اما بسیاری از عوامل مثل استفاده آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری ها، اشعه درمانی، آب درمانی، شیمی درمانی، استفاده از آب کلردار، غذاهای حاوی ترکیبای دارویی و استفاده از الکل، حساسیت های غذایی، عمل جراحی، آسیب های فیزیکی، استرس های شدید، توکسین های محیطی و حساسیت های ژنتیکی می تواند سبب از بین رفتن میکروب های مفید موجود در بدن فرد شود و با غالب شدن میکروب های مضر در روده، فرد دچار امراض و بیماری هایی مثل اسهال، پوکی استخوان، افزایش کلسترول خون، کاهش قدرت پاسخ گویی بدن به تحریکات خارجی و... خواهد شد.
تحقیقات نشان داده اند چنان چه در اثر مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها و یا ابتلا به عفونت های مختلف باکتری های مفید روده تحلیل رفته باشد در این صورت مصرف مکمل های پروبیوتیک به محیط میکروبی طبیعی روده کمک می کند تا خود را بازسازی کند.
خواص سلامت بخش پروبیوتیک ها:
درمان اسهال: امروزه ثابت شده است که گونه های مشخصی از پروبیوتیک ها دارای نقش مثبتی در درمان اسهال و اختلالات گوارشی می باشند.
بهبود عملکرد مغز:بر طبق نتایج تحقیقات صورت گرفته توسط دانشمندان دانشگاه UCLA،به مرور زمان عملکرد مغز در بین زنانی که به طور منظم در رژیم تغذیه ای روزانه خود ماست پروبیوتیک مصرف می نمودند، ارتقا پیدا کرد
کاهش کلسترول:بر طبق نتایج تحقیقاتی که در سال 2012 در کمیته های علمی انجمن قلب آمریکا ارائه شد،ترکیب پروبیوتیک حاوی گونه از لاکتوباسیلوس سبب کاهش سطح کلسترول بد یا LDL در خون می گردد.
کاهش فشار خون : نتایج بعضی از تحقیقات نشان دهنده نقش مثبت باکتری های پروبیوتیک در کاهش فشار خون می باشد.
تقویت سیستم ایمنی: بر طبق نتایج چند تحقیق صورت گرفته مصرف مستمر فرآورده های پروبیوتیک سبب تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت ها از جمله عفونت های باکتریایی می گردد.
مواد غذایی که به صورت طبیعی حاوی گونه های پروبیوتیک می باشند:
- ماست
- نوشیدنی کفیر
- پنیر
- کلم
- کیمیچی (خوراک تخمیرشده سنتی کره‌ای است که از سبزیجات و ادویه‌جات گوناگوندرست می شود)
- خمیر تهیه شده از سویا
- نوشیدنی های بر پایه سویا
همچنین از انواع دیگر مواد غذایی پروبیوتیک می توان به غذاهایی اشاره نمود که در فرمولاسیون و فرآوری آن ها سویه های پروبیتیک به عنوان مایه تخمیر به فرمولاسیون اضافه شده است مثل آبمیوه ها و فرآورده های بر پایه غلات پروبیوتیک و.... در صورتی که تعداد گونه های زنده پروبیوتیک از حد مشخصی در فرمولاسیون بالاتر باشد،این مواد غذایی مجاز به درج ادعاهای سلامت بخش مربوط به پروبیوتیک بر روی برچسب خود می باشند.
منع :هفته نامه دانستنی های غذا ودارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز
